Rodzaje tokarek
Tokarki są to obrabiarki służące do obróbki powierzchni przedmiotów obrotowych zewnętrznych poprzez toczenie i wewnętrznych poprzez wytaczanie. Najczęściej są to wałki, stożki, kule oraz gwinty zewnętrzne i wewnętrzne. Podstawowymi ruchami są ruch główny obrotowy przedmiotu obrabianego oraz prostoliniowy ruch posuwowy narzędzia. W zależności od rodzaju obrabianego przedmiotu a także rodzaju obróbki, tokarki możemy podzielić na kłowe, uchwytowe, tarczowe, rewolwerowe, półautomaty tokarskie, automaty tokarskie, zataczarki oraz specjalne (branżowe).
Tokarki kłowe służą do obróbki przedmiotów o długości takiej, że l>6d (gdzie l jest długością, a d średnicą). Dzieli się je ze względu na wielkość obrabianych przedmiotów. Największy wymiar przedmiotu określa rozstaw kłów, największą średnicę toczenia nad łożem i największą średnicę toczenia nad suportem. Wyróżniamy:
– tokarki stołowe, które stosuje się przy przedmiotach niewielkich rozmiarów wymagających precyzji. Mają one zazwyczaj małe rozmiary, a ich podstawę stanowią drewniane lub metalowe szafki. Stosowane są w przemyśle: zegarmistrzowskim, optycznym, precyzyjnym i drobnej wytwórczości;
– tokarki uniwersalne, które stosowane są dla przedmiotów metalowych, żeliwnych i stalowych. Charakteryzują się szerokim zakresem zastosowania zarówno w obróbce zgrubnej, jak i precyzyjnej. Umożliwiają nacinanie gwintów metrycznych, modułowych, calowych i diametral-pitch;
– tokarki produkcyjne, które używane są przy seryjnych produkcjach (małych i średnich). Cechuje je duży zakres zastosowań i dość duża szybkość. Nie nadają się do gwintowania;
– tokarki ciężkie, które są przeciwieństwem stołowych. Służą bowiem do obróbki olbrzymich przedmiotów (nawet o masie 7 ton). Są również wielozadaniowe. Przy ich użyciu można przeprowadzić m. in. toczenie zgrubne, poprzeczne i wzdłużne, frezowanie rowków wpustowych i płaszczyzn, nacinanie gwintów, wytaczanie, toczenie stożków, wiercenie otworów poprzecznych, szlifowanie wałków i otworów, a nawet toczenie kopiowe;
– tokarki do obróbki gładkościowej, które służą do wykańczania przedmiotów. Są wyposażone w diamentowe noże lub noże z węglików spiekanych;
– tokarki wielonożowe, które są dokładne. Nazwa ich wywodzi się oczywiście od tego, iż stosują jednocześnie klika noży do obróbki. Mają dwa suporty: tylny, który służy do toczenia wzdłużnego oraz przedni, służący do toczenia poprzecznego. Mogą mieć sterowanie elektromechaniczne lub elektrohydrauliczne;
– tokarki kopiarki, służące do kopiowania (obróbki) przedmiotów. Ostrze noża przesuwa się po urządzeniu kopiującym. Dzięki niemu kopiowany jest kształt ze wzornika. Wykorzystane są tu ruchy wzdłużne i skośne.
Tokarki uchwytowe są przeznaczone do obróbki przedmiotów umieszczanych w uchwycie wrzeciona. Dzielimy je na:
– poziome, które mają dwa suporty krzyżowe. Pracują w sposób automatyczny w cyklach prostokątnych. Można na nich obrabiać przedmioty wieloma narzędziami jednocześnie;
– pionowe, które mają lepszy dostęp do przedmiotu.
Tokarki tarczowe służą do obróbki przedmiotów o dużej średnicy i małej wysokości, np. tarcz i kół (pasowych, zamachowych). Można podzielić je na poziome (z łożem wzdłużnym, z łożem poprzecznym, płytowe ciężkie (do robót ciężkich)) i pionowe (karuzelowe). Tokarki karuzelowe przeznaczone są do ciężkich przedmiotów o dużej średnicy. Dzięki swej budowie łatwiej jest umieścić przedmiot w odpowiednim miejscu, całość jest bardziej stabilna, możliwa jest obróbka wieloma nożami i jest ona dokładniejsza.
Tokarki rewolwerowe przeznaczone są do obróbki zgrubnej i wykańczającej przedmiotów o skomplikowanych kształtach. Na obrotowej głowicy rewolwerowej mają zamocowane nawet kilkanaście narzędzi w kolejności użycia. Są one dzięki temu bardzo wydajne i szybkie. Osoba wykwalifikowana potrzebna jest podczas przezbrajania maszyny, natomiast podczas cyklu pracy pilnuje jej pracownik o mniejszych kwalifikacjach.
Półautomaty i automaty to maszyny ogólnego przeznaczenia stosowane w produkcji seryjnej lub masowej. Automaty pracują w sposób ciągły i samodzielnie wykonują wszystkie operacje skrawania. Zatrzymują się jedynie przy braku materiału. Pracownik potrzebny jest do uzupełniania materiału, a także oczywiście do uruchomienia i wyłączenia maszyny. W półautomatach praca zakończona jest po wykonaniu jednej sztuki przedmiotu. Pracownik musi go zdjąć, włożyć materiał na następny przedmiot i uruchomić ponownie.
Zataczarki – praca ich polega na na obróbce zębów frezów zataczanych.
Tokarki specjalne (branżowe) wykorzystywane są przede wszystkim w kolejnictwie, hutnictwie, przemyśle motoryzacyjnym oraz przemyśle zbrojeniowym. Są to specjalistyczne tokarki nastawione na obróbkę przedmiotów będących w użyciu w danych branżach. I tak w przemyśle hutniczym służą np. do obróbki walców hutniczych i wlewków, w przemyśle samochodowym np. do obróbki czopów wałów korbowych, a w kolejnictwie do obróbki osi kół wagonów i lokomotyw (tramwajów) oraz zestawów kołowych.
